definicje

Małoletni:

- osoba, która nie ukończyła 18 roku życia lub uzyskała pełnoletność (wyjątek stanowi kobieta, która za zezwoleniem sądu wstąpi w związek małżeński po ukończeniu 16 lat) - art.10 § 1 i 2 Kodeksu Cywilnego.

Nieletni:

- w zakresie postępowania dotyczącego zapobiegania i zwalczania demoralizacji – nieletnim jest osoba, która nie ukończyła 18 roku życia (art. 1 § 1 pkt. 1 Ustawy

o postępowaniu w sprawach nieletnich).

- w zakresie postępowania o czyny karalne jest to osoba, która dopuściła się takiego czynu po ukończeniu 13 roku życia, a  nie ukończyła 17 lat (art. 1 § 1 pkt. 2 Ustawy

o postępowaniu w sprawach nieletnich).

- w zakresie wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych.

W tym przypadku za nieletniego uważana jest osoba, względem której środki takie zostały orzeczone, choćby ukończyła 18 lat, nie dłużej jednak, niż do ukończenia

lat 21 (art. 1 § 1 pkt. 3 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich).

 

Obowiązek powiadomienia organów ścigania o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego:

społeczny - (art. 304 par. 1 kpk) każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję.

art. 4 § 2 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich mówi, że…

każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję.

prawny - (art. 304 par 2 kpk) instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.

art. 4 § 3 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich mówi, że…

instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu.

 

Czyn karalny (art. 1 § 2 pkt.2 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich)

… jest to czyn zabroniony ustawą popełniony przez osobę nieletnią jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, albo wykroczenia określone w następujących artykułach:

art. 50a posiadanie w miejscu publicznym niebezpiecznych przedmiotów;

art. 51 zakłócanie porządku publicznego;

art. 69 niszczenie, uszkodzenie znaków umieszczonych przez organ państwowy;

art. 74 niszczenie znaków lub urządzeń ostrzegających o niebezpieczeństwie;

art. 76 rzucanie przedmiotami w pojazdy będące w ruchu;

art. 85 samowolne zmienianie znaków, sygnałów drogowych ostrzegających przed niebezpieczeństwem;

art. 87 prowadzenie pojazdu;

art. 119 kradzież lub przywłaszczanie;

art. 122 paserstwo rzeczy stanowiących wartość rzeczy powyżej 462,50 pln;

art. 124 umyślne niszczenie, uszkodzenie cudzej rzeczy jeżeli wartość nie

przekracza 462,50 pln;

art. 133 spekulacja biletami wstępu na zorganizowane imprezy;

art. 143 umyślne utrudniania korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego.

W przypadku popełnienia przez nieletniego innego wykroczenia, należy traktować je jako zachowanie mogące świadczyć o jego demoralizacji.


Demoralizacja:

Według Wydziału Prewencji KMP w Łodzi, to ogólnie przyjęte rozprężenie, zwłaszcza moralne zepsucie, rozluźnienie dyscypliny, karalność,a w świetle przepisów u.p.n. oznacza szczególnie intensywną

i względnie trwałą postać nieprzystosowania społecznego.


Przykładowe przejawy demoralizacji:

• używanie słów wulgarnych i obelżywych;

• obsceniczne gesty;

• wagarowanie;

• ucieczki z zajęć lekcyjnych;

• złe zachowanie na terenie szkoły lub podwórka lub domu;

• posiadanie lub spożywanie wyborów alkoholowych;

• posiadanie lub palenie wyborów tytoniowych;

• posiadanie lub spożywanie środków psychoaktywnych;

• prostytucja;

• ucieczki z domu;

• przebywanie w środowisku osób przejawiających cechy osób zdemoralizowanych lub popełniających przestępstw.

 

Sąd może potraktować nieletniego, który ukończył 15 rok życia  jako osobę dorosłą, z chwilą popełnienia przez niego czynu karalnego określonego

w następujących artykułach kodeksu karnego:

•  art. 134 - zamach na życie Prezydenta RP;

•  art. 148 § 1, 2 lub 3 - zabójstwo;

•  art. 156 § 1 lub 3 - ciężki uszczerbek na zdrowiu;

•  art. 163 § 1 lub 3 - sprowadzenie zdarzenia zagrażającego życiu lub zdrowiu wielu

osób, mieniu o wielkich zamiarach;

•  art. 166 przyjęcie gwałtem kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym;

art. 173 § 1 lub 3 - sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym;

art. 197 § 3 - zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą;

•  art. 252 § 1 lub 2 - kidnaping;

•  art. 280 - rozbój.


Nieletni może ponosić odpowiedzialność karną jak osoba dorosła, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. Orzeczona kara nie może przekroczyć 2/3 górnej granicy kary grożącej za dane przestępstwo. W stosunku do sprawców, którzy w czasie popełnienia przestępstwa nie przekroczyli 18 roku życia nie można stosować kary dożywotniego pozbawienia wolności.


Katalog środków wychowawczych stosowanych przez Sąd w przedmiocie zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich:

• udzielenie upomnienia;

• zobowiązanie do określonego postępowania;

• ustanowienie nadzoru odpowiedzialny rodziców lub opiekunów;

• ustanowienie nadzoru organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej;

• ustanowienie nadzoru kuratora sądowego;

• skierowanie do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi;

• orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów;

• orzeczenie przepadku rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego;

• orzeczenie umieszczenia w rodzinie zastępczej, w odpowiedniej

placówce opiekuńczo-wychowawczej albo ośrodku szkolno-wychowawczym;

• orzeczenie umieszczenia w schronisku dla nieletnich lub zakładzie poprawczym;

• zastosowanie innego środka zastrzeżonego w ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak również zastosowanie środków przewidzianych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

 

Literatura:

  1. Ustawa z dnia 29.10.1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich
  2. (Dz.U. 2014.282 z późn. zm.)
  3. Ustawa z dnia 6.06.1997r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U.1997.89.555 z późn.zm.)
  4. Ustawa z dnia 20.05.1971r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. 2015.1094 z późn. zm.)
  5. Ustawa z dnia 6.06.1997 Kodeks karny (Dz.U.1997.88.553 z późn. zm.)
  6. Informacja dotycząca stanu zagrożenia przestępczością nieletnich w Polsce w 2015 roku z dnia 10 lutego 2016r. opracowana przez Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego KGP.

Pliki do pobrania

Powrót na górę strony