definicje
Małoletni:
- osoba, która nie ukończyła 18 roku życia lub uzyskała pełnoletność (wyjątek stanowi kobieta, która za zezwoleniem sądu wstąpi w związek małżeński po ukończeniu 16 lat) - art.10 § 1 i 2 Kodeksu Cywilnego.
Nieletni:
- w zakresie postępowania dotyczącego zapobiegania i zwalczania demoralizacji – nieletnim jest osoba, która nie ukończyła 18 roku życia (art. 1 § 1 pkt. 1 Ustawy
o postępowaniu w sprawach nieletnich).
- w zakresie postępowania o czyny karalne jest to osoba, która dopuściła się takiego czynu po ukończeniu 13 roku życia, a nie ukończyła 17 lat (art. 1 § 1 pkt. 2 Ustawy
o postępowaniu w sprawach nieletnich).
- w zakresie wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych.
W tym przypadku za nieletniego uważana jest osoba, względem której środki takie zostały orzeczone, choćby ukończyła 18 lat, nie dłużej jednak, niż do ukończenia
lat 21 (art. 1 § 1 pkt. 3 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich).
Obowiązek powiadomienia organów ścigania o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego:
społeczny - (art. 304 par. 1 kpk) każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję.
art. 4 § 2 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich mówi, że…
każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję.
prawny - (art. 304 par 2 kpk) instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.
art. 4 § 3 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich mówi, że…
instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu.
Czyn karalny (art. 1 § 2 pkt.2 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich)
… jest to czyn zabroniony ustawą popełniony przez osobę nieletnią jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, albo wykroczenia określone w następujących artykułach:
• art. 50a posiadanie w miejscu publicznym niebezpiecznych przedmiotów;
• art. 51 zakłócanie porządku publicznego;
• art. 69 niszczenie, uszkodzenie znaków umieszczonych przez organ państwowy;
• art. 74 niszczenie znaków lub urządzeń ostrzegających o niebezpieczeństwie;
• art. 76 rzucanie przedmiotami w pojazdy będące w ruchu;
• art. 85 samowolne zmienianie znaków, sygnałów drogowych ostrzegających przed niebezpieczeństwem;
• art. 87 prowadzenie pojazdu;
• art. 119 kradzież lub przywłaszczanie;
• art. 122 paserstwo rzeczy stanowiących wartość rzeczy powyżej 462,50 pln;
• art. 124 umyślne niszczenie, uszkodzenie cudzej rzeczy jeżeli wartość nie
przekracza 462,50 pln;
• art. 133 spekulacja biletami wstępu na zorganizowane imprezy;
• art. 143 umyślne utrudniania korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego.
W przypadku popełnienia przez nieletniego innego wykroczenia, należy traktować je jako zachowanie mogące świadczyć o jego demoralizacji.
Demoralizacja:
Według Wydziału Prewencji KMP w Łodzi, to ogólnie przyjęte rozprężenie, zwłaszcza moralne zepsucie, rozluźnienie dyscypliny, karalność,a w świetle przepisów u.p.n. oznacza szczególnie intensywną
i względnie trwałą postać nieprzystosowania społecznego.
Przykładowe przejawy demoralizacji:
• używanie słów wulgarnych i obelżywych;
• obsceniczne gesty;
• wagarowanie;
• ucieczki z zajęć lekcyjnych;
• złe zachowanie na terenie szkoły lub podwórka lub domu;
• posiadanie lub spożywanie wyborów alkoholowych;
• posiadanie lub palenie wyborów tytoniowych;
• posiadanie lub spożywanie środków psychoaktywnych;
• prostytucja;
• ucieczki z domu;
• przebywanie w środowisku osób przejawiających cechy osób zdemoralizowanych lub popełniających przestępstw.
Sąd może potraktować nieletniego, który ukończył 15 rok życia jako osobę dorosłą, z chwilą popełnienia przez niego czynu karalnego określonego
w następujących artykułach kodeksu karnego:
• art. 134 - zamach na życie Prezydenta RP;
• art. 148 § 1, 2 lub 3 - zabójstwo;
• art. 156 § 1 lub 3 - ciężki uszczerbek na zdrowiu;
• art. 163 § 1 lub 3 - sprowadzenie zdarzenia zagrażającego życiu lub zdrowiu wielu
osób, mieniu o wielkich zamiarach;
• art. 166 przyjęcie gwałtem kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym;
• art. 173 § 1 lub 3 - sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym;
• art. 197 § 3 - zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą;
• art. 252 § 1 lub 2 - kidnaping;
• art. 280 - rozbój.
Nieletni może ponosić odpowiedzialność karną jak osoba dorosła, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. Orzeczona kara nie może przekroczyć 2/3 górnej granicy kary grożącej za dane przestępstwo. W stosunku do sprawców, którzy w czasie popełnienia przestępstwa nie przekroczyli 18 roku życia nie można stosować kary dożywotniego pozbawienia wolności.
Katalog środków wychowawczych stosowanych przez Sąd w przedmiocie zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich:
• udzielenie upomnienia;
• zobowiązanie do określonego postępowania;
• ustanowienie nadzoru odpowiedzialny rodziców lub opiekunów;
• ustanowienie nadzoru organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej;
• ustanowienie nadzoru kuratora sądowego;
• skierowanie do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi;
• orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów;
• orzeczenie przepadku rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego;
• orzeczenie umieszczenia w rodzinie zastępczej, w odpowiedniej
placówce opiekuńczo-wychowawczej albo ośrodku szkolno-wychowawczym;
• orzeczenie umieszczenia w schronisku dla nieletnich lub zakładzie poprawczym;
• zastosowanie innego środka zastrzeżonego w ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak również zastosowanie środków przewidzianych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
Literatura:
- Ustawa z dnia 29.10.1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich
- (Dz.U. 2014.282 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 6.06.1997r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U.1997.89.555 z późn.zm.)
- Ustawa z dnia 20.05.1971r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. 2015.1094 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 6.06.1997 Kodeks karny (Dz.U.1997.88.553 z późn. zm.)
- Informacja dotycząca stanu zagrożenia przestępczością nieletnich w Polsce w 2015 roku z dnia 10 lutego 2016r. opracowana przez Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego KGP.
Pliki do pobrania
-
definicje i satystyki
1.11 MB