definicje - Definicje - Wydział Prewencji KMP w Łodzi

Małoletni:

- osoba, która nie ukończyła 18 roku życia lub uzyskała pełnoletność (wyjątek stanowi kobieta, która za zezwoleniem sądu wstąpi w związek małżeński po ukończeniu 16 lat) - art.10 § 1 i 2 Kodeksu Cywilnego.

Nieletni:

Osoba wobec której prowadzi się:

1. postępowania w sprawach o demoralizację – wobec osób, które ukończyły 10 lat i nie są pełnoletnie;
2. postępowania w sprawach o czyny karalne – wobec osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu 13 lat, ale przed ukończeniem 17 lat;
3. wykonywanie środków wychowawczych, środka leczniczego lub środka poprawczego – wobec osób, względem których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby 21 lat, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej.

Obowiązek powiadomienia organów ścigania o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego:

• społeczny - (art. 304 par. 1 kpk) każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję.
• art. 4 § 2 Ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich mówi, że…
• każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję.
• prawny - (art. 304 par 2 kpk) instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.
• art. 4 § 3 Ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich mówi, że…
• instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu.

Czyn karalny (art. 1 § 2 pkt.2 Ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich) to:

1. przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo
2. wykroczenie lub wykroczenie skarbowe;

Zchowanie świadczące o demoralizacji nieletniego to w szczególności:

.. dopuszczenie się czynu zabronionego, naruszanie zasad współżycia społecznego, uchylanie się od obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, używanie alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych, ich prekursorów, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych, zwanych dalej „substancją psychoaktywną”, uprawianie nierządu (art. 4 ust 1 Ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich)

Przykładowe przejawy demoralizacji:

• używanie słów wulgarnych i obelżywych;
• obsceniczne gesty;
• wagarowanie;
• ucieczki z zajęć lekcyjnych;
• złe zachowanie na terenie szkoły lub podwórka lub domu;
• posiadanie lub spożywanie wyborów alkoholowych;
• posiadanie lub palenie wyborów tytoniowych;
• posiadanie lub spożywanie środków psychoaktywnych;
• prostytucja;
• ucieczki z domu;
• przebywanie w środowisku osób przejawiających cechy osób zdemoralizowanych lub popełniających przestępstw.

Sąd może potraktować nieletniego, który ukończył 15 rok życia  jako osobę dorosłą, z chwilą popełnienia przez niego czynu karalnego określonego w następujących artykułach kodeksu karnego:

• art. 134 - zamach na życie Prezydenta RP;
• art. 148 § 1, 2 lub 3 - zabójstwo;
• art. 156 § 1 lub 3 - ciężki uszczerbek na zdrowiu;
• art. 163 § 1 lub 3 - sprowadzenie zdarzenia zagrażającego życiu lub zdrowiu wielu osób, mieniu o wielkich zamiarach;
• art. 166 przyjęcie gwałtem kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym;
• art. 173 § 1 lub 3 - sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym;
• art. 197 § 3 lub 4 - zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą;
• art 223 § 2 - czynna napaść na funkcjonriusza publicznego która wywoła skutek w postaci ciężkiego uszcerbku na zdrowiu;
• art. 252 § 1 lub 2 - kidnaping;
• art. 280 - rozbój.

Nieletni może ponosić odpowiedzialność karną jak osoba dorosła, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. Orzeczona kara nie może przekroczyć 2/3 górnej granicy kary grożącej za dane przestępstwo. W stosunku do sprawców, którzy w czasie popełnienia przestępstwa nie przekroczyli 18 roku życia nie można stosować kary dożywotniego pozbawienia wolności.

Katalog środków wychowawczych stosowanych przez Sąd w przedmiocie zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich:

1. upomnienie;
2. zobowiązanie do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części, do zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, do wykonania prac społecznych, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym, w szczególności terapii uzależnień, psychoterapii, psychoedukacji, lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, do powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub do zaniechania używania substancji psychoaktywnej;
3. nadzór odpowiedzialny rodziców albo opiekuna nieletniego;
4. nadzór organizacji społecznej, w tym organizacji pozarządowej, której celem statutowym jest praca z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, zapobieganie demoralizacji nieletnich lub pomoc w readaptacji społecznej nieletnich, pracodawcy albo osoby godnej zaufania udzielających poręczenia za nieletniego;
5. nadzór kuratora sądowego;
6. skierowanie do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej, w tym organizacji pozarządowej, lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją;
7. zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju;
8. przepadek przedmiotów pochodzących z czynu zabronionego, przepadek przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia czynu zabronionego, przepadek równowartości przedmiotów pochodzących z czynu zabronionego lub przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia czynu zabronionego, przepadek przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przesyłanie, przenoszenie, przewóz lub przechowywanie jest zabronione, przepadek przedsiębiorstwa albo jego równowartości, przepadek korzyści majątkowej albo jej równowartości lub przepadek przedmiotów czynów zabronionych;
9. umieszczenie w rodzinie zastępczej zawodowej specjalistycznej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim, zwanej dalej „rodziną zastępczą zawodową”;
10. umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym;
11. umieszczenie w okręgowym ośrodku wychowawczym.

Literatura:

• Ustawa z dnia z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich
• Ustawa z dnia 6.06.1997r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U.1997.89.555 z późn.zm.)
• Ustawa z dnia 20.05.1971r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. 2015.1094 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 6.06.1997 Kodeks karny (Dz.U.1997.88.553 z późn. zm.)